SCHAGEN – Ongeveer 60 belangstellenden hebben zich donderdagavond in Hotel Marktstad in Schagen laten informeren over Pallas, de nieuwe reactor die in Petten moet komen.
De avond was georganiseerd door de Stichting Duinbehoud, LAKA, Pettemerduinen Kernreactor Vrij en Het Zijper Landschap. Al die organisaties zijn tegen de bouw van de nieuwe reactor.
Tijdens Prinsjesdag werd bekend gemaakt dat het rijk 1,32 miljard euro reserveert om Pallas te bouwen. Die reactor is volgens het ministerie van VWS belangrijk voor de productie van medische isotopen, die worden gebruikt voor diagnose en behandeling van verschillende ziekten, waaronder kanker.
Jan van den Heuvel, plaatsvervangend directeur-generaal Programma Leveringszekerheid Medische Isotopen bij het ministerie VWS, kwam het besluit van de regering toelichten. Daarmee begaf Van den Heuvel zich in het hol van de leeuw.
Van den Heuvel beantwoordde veel vragen uit de zaal, onder andere over de noodzaak van Pallas. Een andere fabrikant van isotopen, Shine, claimt bijna alle isotopen veel eenvoudiger en goedkoper te kunnen maken.
Volgens Van den Heuvel wordt ook Shine door de overheid gesteund, maar wil het ministerie niet wedden op één paard. “Pallas en Shine zijn beide nodig om monopolie door één partij te voorkomen”, zei Van den Heuvel.
Na de presentatie van Van den Heuvel kwam ook een vertegenwoordiger van Shine aan het woord. Hij bracht een wervend verhaal over de mogelijkheden van Shine.
Of de bezoekers iets van de avond hebben opgestoken, is de vraag. De tegenstanders van Pallas hebben vooral iets tegen bebouwing in de duinen en zien het liefst dat het gebied weer wordt teruggegeven aan de natuur.
Stichting Duinbehoud, LAKA, Pettemerduinen Kernreactor Vrij en Het Zijper Landschap organiseren voor hun achterban en belangstellenden een bijeenkomst op donderdag 29 september aanstaande in hotel Marktstad te Schagen. Doel van de avond is het informeren over de status van het Pallas project en de productie van medische isotopen.
Het initiatief voor Pallas, de opvolger van de huidige Hoge Flux Reactor stamt uit 2004. In 2013 werd de Stichting Pallas opgericht die verantwoordelijk werd voor het ontwerp van de nieuwe reactor en de financiering daarvan. Het is inmiddels 2022, de laatste prognose volgens de Pallasdirecteur is dat Pallas isotopen gaat produceren vanaf 2032.
Naar alle waarschijnlijkheid zal het kabinet in september een besluit nemen over de financiering. De programmadirectie medische isotopen van VWS heeft voor de zomer een aantal onderzoeken laten doen en een advies geschreven aan de regering als onderlegger voor het te nemen besluit.
We hebben het ministerie van VWS bereid gevonden om op deze avond het besluit toe te lichten. Daarnaast zijn vertegenwoordigers van de tweede kamer uitgenodigd, zij moeten in deze financieel zware tijden 2 miljard Euro vrijmaken. Zij zullen harde argumenten willen hebben om deze niet begrote uitgave te kunnen verantwoorden.
Verder hebben we de volgende onderwerpen op de agenda:
We presenteren een overzicht van de medische isotopen die belangrijk zijn en hoe deze in de nabije toekomst zullen worden geproduceerd. Komt Pallas te laat?
De concurrentie: Shine bouwt in Veendam een isotopenfabriek die naar verwachting in 2026 een aantal belangrijke medische isotopen gaat produceren. Directeur Harrie Buurlage komt vertellen over de voortgang van het Shine project.
Vanaf zeven uur is de zaal open en om half acht start het programma. De toegang is gratis evenals de koffie, een vrijwillige bijdrage aan het einde van de avond is echter welkom. Opgave voor de avond kan met een mail naar: pettemerduinen@gmail.com
In een recent interview vertelde de CEO van Shine dat zij komend jaar isotopen gaan produceren in de USA. Dit zal gebeuren met exact dezelfde isotopenfabriek zoals die in Veendam zal worden gebouwd.
De CEO, Greg Piefer, zegt dat zij “at the end of a long road” zijn en met de medische isotoop productie faciliteit in Janesville volgend jaar live gaan. Alleen nucleaire reactoren konden voorheen voldoende neutronenbundels opwekken maar Shine heeft een manier ontwikkeld op basis van fusietechnologie die vele malen goedkoper, schoner en veiliger is.
Zijn hoop is dat als de oude kernreactoren zijn afgedankt dat Shine essentieel is in de “supply chain” (de keten van isotoopproductie en -voorziening). SHINE heeft haar technologie nu tot in detail bewezen en “regulatory approval” (reglementaire goedkeuring) ontvangen voor de grootste medische isotopenfabriek ter wereld, in Janesville.
Het bedrijf kan medische isotopen produceren als molybdeen-99. Dit doet zij door uraniumplaatjes te bestralen. Dit uranium is afgedankt materiaal uit de wapenindustrie dat in een veilige vorm aan Shine wordt geleverd voor een zeer lage prijs. Shine zet dus laagwaardig materiaal om naar hoogwaardig en kan hiermee extreem concurrerend produceren.
Shine opent hiermee ook de weg naar “nuclear waste recycling” Piefer legt uit dat afval van kerncentrales, waarvoor er nog steeds geen lange termijnoplossing is, ongelooflijk veel energie in zich bergt die nog gebruikt kan worden. Hiertoe zal de technologie worden opgeschaald. Zijn verwachting is dat hiermee heel goedkoop energie kan worden opgewekt. Maar dit is lange termijn, eerst zal nu de isotopenproductie op gang komen voordat verdere stappen worden gezet.
Pettemerduinen, Zijperlandschap en Duinbehoud, juli 2022
Samenvatting
Het initiatief voor de nieuwe kernreactor in de duinen van Petten is inmiddels 20 jaar oud.
Er is al veel over geschreven. Kenmerkend is dat de reden waarom de reactor nodig is wordt beschreven in de zogenaamde “Business Case”. Deze is geheim voor de burger.
Het Pallasproject is steeds uitgegaan van private financiering, maar geen enkele partij heeft hiervoor het geld op tafel willen leggen. Inmiddels wordt aan de rijksoverheid gevraagd dit wel te doen. Het gaat om een totale investering van 2 miljard Euro.
Tot nu toe heeft de overheid (provincie en Rijk) honderden miljoenen in het project gestoken, als “lening”. Hiermee wordt het project gaande gehouden.
Daarnaast is er een ongekende lobby voor de reactor, naar de overheid toe, betaald met geld van dezelfde overheid.
Er moet dus wel sprake zijn van een groot probleem dat met de bouw van de reactor wordt opgelost: dreigende schaarste aan medische isotopen, dan wel “leveringszekerheid”.
In dit document wordt hierop ingegaan en aangetoond dat dit niet klopt, de huidige en toekomstige isotopen worden met andere technologie en/of door andere partijen geproduceerd. Het rijtje relevante isotopen is zeer klein, Pallas geeft zelf aan er een aantal niet te gaan maken en voor iedere overblijvende isotoop van enig (toekomstig) belang is er alternatieve productie al gaande of is dit binnenkort realiteit.
Kortom, Pallas lost een probleem op dat er niet is en niet gaat komen, maar er komt wel een extreem dure installatie in het kostbare Natura-2000-gebied in de Pettemerduinen, met grote stikstofdepositie tijdens de bouw, die enorme hoeveelheden zoet koelwater gaat onttrekken en die gezien de radioactiviteit tijdens en na gebruik tientallen jaren het duingebied bezet, een mensenleven lang. En de overheid zal hiervoor blijvend moeten betalen.
Het is onbegrijpelijk dat men dit wil en bovenal waarom deze locatie is gekozen.
Deze avond werd door Pallas/NRG de status gepresenteerd van de voorbereidingen van de bouw van het nieuwe reactorcomplex. Deze avond was vooral bedoeld voor omwonenden.
Er is opvallende informatie naar boven gekomen!
De presentatie bevatte drie onderdelen:
Algemeen verhaal van de nieuwe Pallas programmadirecteur
Status vergunningen
Toelichting Nuclear Health Center
Aanwezig waren ongeveer 25 personen: gemeenteraadsleden Schagen, bewoners, Pallas projectmedewerkers en een vertegenwoordiger van Pettemerduinen en van HZL.
Nieuwe projectdirecteur en status project.
De nieuwe directeur Peter Dijk presenteerde zich. Zijn historie ligt o.a. bij de directie van de Noord-Zuidlijn van de metro in Amsterdam. Hij bleek nog weinig kennis van de details te hebben maar deed wel een paar opvallende uitspraken over de status van het project:
De verwachting is dat de reactor in het begin van de jaren 30, dus niet vóór 2030, gereed is en dat er dan nog een periode van commissioning volgt (= parallel draaien met de oude reactor) voordat de productie van Pallas daadwerkelijk start en medicijnen worden geproduceerd en geleverd. Als we dit proberen te vertalen dan schuiven we weer 2 jaar op en zitten we minstens in het jaar 2032 voordat men echt klaar is met het project!
Er wordt op gerekend dat de minister eind Q2 2022 besluit over de financiering van het project door de overheid.
Status project.
Het basisontwerp is afgerond en de start wordt nu gemaakt met het detailontwerp. Er is een contingent Argentijnen gestationeerd in Alkmaar om dit vorm te geven.
De oude gebouwen zijn gesloopt, het terrein is vrijgemaakt voor de bouw.
Opvallend:
Pallas wordt nu ook bestemd als onderzoeksfaciliteit, o.a. voor onderzoek naar energietransitie, wat eerder diverse malen ontkend is.
Extra Werkgelegenheid?
Op de gehele campus zijn nu 1.600 mensen werkzaam. Er wordt steeds geclaimd, en nu ook weer diverse malen in de presentatie, dat deze allemaal werkzaam zijn in de nucleaire sector, maar dat is niet het geval. Bij doorvragen blijkt dit buiten de waarheid te liggen:
Er zijn nu ongeveer 400 personen werkzaam in het nucleaire gebeuren.
Er zijn ongeveer 200 medewerkers van Curium, maar dit valt buiten het Pallasproject.
Het NHC zal aan ongeveer 60 mensen extra werkgelegenheid gaan bieden.
Dus geen 1.600 maar 400 arbeidsplaatsen en slechts 60 extra medewerkers, vooropgesteld dat de nieuwe reactor evenveel personneel nodig zal hebben.
De business case.
Nu de reactor publiek gefinancierd wordt zou je verwachten dat de business case openbaar zal worden. Dat is echter niet het geval zeggen de Pallasmedewerkers. Ligt hier een mogelijkheid voor een WOB-verzoek? Het publiek moet toch kunnen beoordelen waarop een in de rijksbegroting niet opgenomen uitgave van 2 miljard euro in deze moeilijke periode gebaseerd is?
De campus.
De Energy en Health campus lijkt een vroege dood gestorven, er zijn voor zover we weten geen initiatieven buiten Pallas. Dat kon Pallas ook niet aangeven na vragen daartoe.
De campus wordt juist nog wel als argument pro Pallas gebruikt in alle publicaties en zelfs in een tijdens de presentatie getoond filmpje over het NHC.
Vergunningentraject
Toegelicht door de Pallas license manager.
Opvallende zaken.
Er loopt nog een beroep bij de Raad van State tegen het aangepaste bestemmingsplan, hierover komt binnenkort een uitspraak. Naar we begrepen hebben gaat dit over de nieuwe koelleiding die bijv. onder een recreatiepark doorloopt.
Verder zouden alle vergunningen binnen zijn of aangevraagd.
De koelleiding.
Deze krijgt geen visretoursysteem ondanks dat dit wél in het bestemmingsplan is opgenomen. Er wordt rekening mee gehouden in het ontwerp maar op dit moment worden daar geen voorzieningen voor getroffen. Bezwaargrond tegen de huidige vergunningsaanvraag?
Er komt een inlaatgebouw bij het Noord-Hollands Kanaal met twee wijde inlaten om het water rustig in te laten stromen. Er moet immers maximaal 3.500 m3 per uur door de leiding kunnen worden gepompt.
Detail: als het water warm is moet er extra worden gekoeld. Dat zal zich voordoen in een droge periode, want dan is het water warm. Dus juist als water schaars is wordt er extra gepompt. Op een vraag over de dan benodigde extra doorvoercapaciteit kon geen goed antwoord worden gegeven.
Op de opmerking van een van de bewoners dat je makkelijk beton in de leiding kon storten en dan de boel blokkeren werd gezegd dat er goede monitoring van het inlaatgebouw zal worden geregeld.
De leiding wordt 35 meter diep onder het maaiveld geboord en heeft een diameter van 1 meter.
De tijdelijke toegangsweg.
Hiervoor is ondanks een bezwaarschrift van Pettemerduinen, HZL en Duinbehoud een vergunning voor afgegeven door de gemeente. De weg is iets naar links verschoven omdat hij oorspronkelijk boven de oude koelleiding was gepositioneerd. Voor de toegang wordt de oude Zijperzeedijk doorgegraven, een aardkundig monument
Het vrijmaken en voorbereiden van de locatie.
Dit wordt een gigantische operatie met veel grondverplaatsing. Ook wordt er materieel bovenop de oude Zijper Zeedijk gezet. De dijk wordt doorgegraven voor de toegangsweg.
Stikstofdepositie.
Er is vrij geruisloos een natuurvergunning verstrekt door de provincie. Stelling van Pallas is dat er daarop geen beroep meer mogelijk is en dat stikstof definitief geen hinderpaal meer kan zijn voor de bouw van Pallas. Aanwezigen bestreden dit met een verwijzing naar tekst van de MER-commissie en uitspraken in de gemeenteraad. In ieder geval, nu het ontwerp gereed is en duidelijk is wat de impact zal zijn van alle voorbereidende maatregelen en van de bouw kan logischerwijs pas echt de stikstofdepositie in detail worden berekend.
Kern Energie Wet-vergunning.
Deze wordt binnen 2 weken na nu aangevraagd. Verrassend. Na afloop is nog gevraagd of hiertoe niet het detailontwerp klaar moet zijn, maar dat blijkt niet het geval.
Toelichting Nuclear Health Center
Door de programmadirecteur voor de bouw van het NHC.
Opvallende informatie, let op!:
Het NHC kan nu al gebouwd worden omdat dit ook kan functioneren met aanvoer van bestraalde targets vanuit de oude reactor, in deze zin kan het los van de Pallasreactor worden beschouwd.
Vergunning voor de bouw van het NHC is al verstrekt ondanks een eerder bezwaarschrift van Pettemerduinen.
De bestaande MO-99 productiefaciliteit blijft gehandhaafd, het NHC is daar niet cruciaal voor, en is hiervoor dus geen vervanging. Betekent dit dat Curium hierin geen rol meer speelt?
Het NHC wordt zo ontworpen dat er veel verschillende isotopen geproduceerd kunnen worden, dus niet alleen Lutetium-177. Het betreft vooral therapeutische isotopen.
Discussie of Shine Medical een concurrent is.
Dit wordt door Pallas gedownplayed:
Concurrenten als Shine “moeten het allemaal nog bewijzen”. Vergeten wordt dat dit ook voor Pallas geldt gezien het moeizame traject tot nu toe en de nog niet bestaande technologie voor productie van therapeutische isotopen. Shine is een fabriek aan het bouwen in de USA die eind dit jaar al Molybdeen 99 gaat produceren. In Veendam zal een exacte kopie worden neergezet, en dit is het grote voordeel van deze nieuwe technologie: niet afhankelijk van slechts 1 complexe en unieke reactor.
Pallas gaat veel meer isotopen maken is de boodschap. Welke is onduidelijk, vrijwel alle mogelijke therapeutische isotopen zijn nog niet op de markt, met uitzondering van Lutetium-177. Als je het rijtje afloopt dan kun je de relevante isotopen terugbrengen tot minder dan 10. De andere vallen af door allerlei redenen waaronder een te lange vervaltijd en schadelijkheid voor weefsels. Van dit kleine rijtje zijn de begrote aantallen behandelingen laag en/of de vervaltijden zodanig hoog dat ze niet of nauwelijks interessant zijn voor productie in de Pallasreactor, je kunt ze van elders betrekken.
Lutetium-177 is de uitzondering, maar Shine gaat deze isotoop ook produceren en levert deze al in de USA, zij het reactor based.
Productiemethode Lutetium 177 op dit moment en in de toekomst.
Er zijn twee methodes en NRG en later Pallas gebruiken de “carrier added”-variant. Hiermee zijn ze niet afhankelijk van oude Russische calutrons wat op zich een geruststelling is, zeker op dit moment.
De carrier-added methode heeft ook flinke nadelen, dus het is de moeite waard om daar later nog eens op in te gaan.
Verdere vragen die werden gesteld.
Opruimen van de oude reactor
Er werd gevraagd naar het opruimen van de oude reactor en of daar geld voor is uitgetrokken. Het antwoord is dat dit de verantwoordelijkheid is van Europa en dat er een algemene pot geld is om dit te financieren. Het is geen onderdeel van het Pallasproject en staat daar los van.
Hoe lang houdt de oude reactor het nog vol?
Andere belangrijke vraag is hoe lang het oude beestje het nog houdt en of het verantwoord is om door te gaan met de oude HFR:
Antwoord is dat er een zgn. CSO-programma is voor extra preventief onderhoud en bewaking. Het grootste zorgenkind is wellicht het metalen reactorvat dat net als het oude in de jaren 80 (!) verwisselde vat langzamerhand desintegreert door de radioactieve straling. Het is belangrijk om hier in de nabije toekomst extra aandacht aan te geven.
Doet men vanuit het Pallasproject nog iets voor de bewoners?
Deze vraag werd gesteld. Het is gebruikelijk bij grote projecten dat er ook een bijdrage is aan de gemeenschap o.a. omdat de bewoners geconfronteerd worden met overlast. Hier werd ontkennend op geantwoord.
Hoeveel leges ontvangt de gemeente Schagen voor de bouw?
Ondanks de enorme investering is dit beperkt tot € 300.000 volgens de anterieure overeenkomst die blijkbaar met de gemeente wordt gesloten.
Conclusie
Er is belangrijke informatie naar boven gekomen ondanks de wat onderwerpen betreft beperkte bijeenkomst, Met name de opnieuw vertraagde oplevering is opvallend met in gedachten het daaruit voortvloeiende risico dat de oude reactor het niet meer tot de oplevering volhoudt.
De reactor wordt gebouwd voor leveringszekerheid van isotopen maar een belangrijke vraag wordt: vormen de vertraging en onzekerheid rond de Pallasreactor niet juist een groot risico ten aanzien van de leveringszekerheid?
Het Amerikaanse bedrijf Shine Medical wil van het kabinet harde garanties rond plannen van concurrent Pallas. Shine vreest oneerlijke concurrentie wanneer de nieuwe nucleaire reactor Pallas met overheidsgeld van de grond getrokken wordt.
Shine wil in Veendam een fabriek bouwen voor medische isotopen voor diagnose en behandeling van – vooral – kankerpatiënten. De plannen ervoor werden vorig jaar gepresenteerd.
In een brief die Shine maandag aan de ministeries van EZ en Financiën stuurt voert Shine de druk op. De brief is opgesteld door Shine-oprichter en CEO Greg Piefer en Harrie Buurlage, directeur van Shine Europe en kartrekker voor de plannen in Veendam.
Reactor in Petten
Piefer en Buurlage stellen dat wanneer de overheid de bouw van de nieuwe Pallas-kernreactor in het Noord-Hollandse Petten betaalt, het project in Veendam ‘als geheel in gevaar komt’, citeert het FD uit de brief.
Pettemerduinen heeft deelgenomen aan een belangrijke “stakeholdertafel” op 8 februari met als onderwerp: “voorzieningszekerheid van medische isotopen in Nederland”.
De tafel werd georganiseerd door het PMI: Programmadirectie Medische Isotopen, kort geleden opgericht door het ministerie van VWZ, om te adviseren over de beslissing voor toekomstige productie en eventuele financiering van Pallas.
In de meeting namen vertegenwoordigers deel van diverse pluimage:
PMI – Programmadirectie Medische Isotopen, onderdeel ministerie van VWZ
BV Cyclotron VU – Medische isotopen voor onderzoek en klinisch gebruik
Curium – Isotopenproducent/leverancier
Health Holland – Samenwerkingsverband missie “for vital citizens in a healthy economy”
INKEE, Venture Capital firm, investor
KVI – Kernfysisch Versneller Instituut; onderzoekscentrum voor subatomaire fysica en atoomfysica
LAKA – Documentatie en Onderzoekscentrum Kernenergie
Novartis – Big pharma; exclusieve leverancier Luthatera
RIVM – Brengt straling in NL in kaart en onderzoekt gezondheidseffecten
Shine – Productie medische isotopen via versnellertechnologie
TechnoPolis groep – Werkten mee/opstellers rapport “Sustainable and resilient supply of medical radioisotopes in the EU”
Urenco – Producent van verrijkt uranium én isotopen
VIG – Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen
WISE – World Information Service on Energy: anti-kernenergieorganisatie
Er is inmiddels een verslag van deze meeting beschikbaar gesteld door PMI. Dat mag echter nog niet gedeeld worden met de buitenwereld.
Onze ervaring was positief: aan de hand van stellingen kwam iedereen aan het woord. In een positieve sfeer werden informatie en argumenten uitgewisseld.
Op de vraag of deze sessie ook daadwerkelijk effect zal hebben op de beslissing om de Pallasreactor door de Rijksoverheid te laten financieren kan in dit stadium geen antwoord gegeven worden. In ieder geval leeft de discussie en werd duidelijk dat er twijfels zijn over nut en noodzaak. Belangrijk was ook de constatering dat het vervangen van een oude door een nieuwe reactor geen extra leveringszekerheid biedt, integendeel.
Omdat de meeting sterk werd bepaald door vooraf geformuleerde stellingen kwamen de overwegingen waarom er nu juist in Petten een reactor moet komen nauwelijks aan de orde.
Daarom heeft Pettemerduinen na de meeting een gesprek aangevraagd bij PMI om onze situatie toe te kunnen lichten. Dit gesprek is in zeer positieve sfeer afgelopen week gevoerd met de programmadirecteur en de senior beleidsadviseur. Het tegengeluid wordt nu eens niet met verbaal geweld gesmoord, wat binnen de gemeenteraad van Schagen wel steeds het geval is. Er werd aandachtig geluisterd, met deskundigheid aan de andere kant van de tafel.
Wij hebben onze standpunten goed kunnen presenteren waarbij er twee hoofdlijnen zijn besproken: de bezwaren tegen de nucleaire industrie en dus Pallas in de duinen, voor wat betreft verleden, heden en toekomst. Daarnaast hebben we ons beeld van de noodzaak van de productie van medische isotopen via een kernreactor weergegeven. Een eenvoudige analyse leert dat er weinig relevante isotopen zijn die dit rechtvaardigen én dat deze isotopen door nieuwe technologie en/of concurrenten zullen worden geproduceerd voordat Pallas klaar is.
Zie bijgaande presentatie die onze standpunten helder weergeeft en die we ter ondersteuning van ons verhaal bij PMI hebben gebruikt.
Het vervolg is onzeker. Duidelijk is dat het nog geen gelopen race is en dat men heel goed gaat overwegen of er 2 miljard euro in Pallas moet worden geïnvesteerd vanuit de Rijksoverheid.
NB. LAKA heeft ook deelgenomen en later ook een apart gesprek met PMI gevoerd
SMART, de door ASML’s Lighthhouse bedachte technologie om met EUV medische isotopen te produceren, is een flinke stap dichterbij gekomen. Het gaat om een geslaagde proef in Duitsland waarbij een door een intense elektronenbundel bestraald molybdeen target 115 uur koel kon worden gehouden. SMART is een innovatief project om zonder kernreactor Molybdeen-99 voor medische diagnostiek te maken (SMART is een ander proces dan SHINE in Veendam). Molybdeen wordt bij het leeuwendeel van de nucleaire diagnostiek gebruikt. De oude productiemethode van Molybdeen is met behulp kernreactoren, zoals de kapotte HFR, waarvoor het kabinet nu overweegt de Pallas-kernreactor in de plaats te bouwen.
SMART werd ontwikkeld door ASML, veel geprezen, uiteindelijk zelfs Nationaal Icoon, maar werd uiteindelijk weggejaagd door het Nederlandse beleid om vast te houden aan de Pallas-kernreactor, volgens CEO Wennink gedicteerd door de Vaderlandse nucleaire lobby. SMART (toen nog Lighthouse) vond onderdak bij IRE, het Nationaal Instituut voor Radio-elementen, in België, en werd omgedoopt tot Source of MedicAl RadioisoTopes.
De geslaagde test, die werd uitgevoerd door het Eindhovense Demcon in het Duitse Dresden, bestond uit het bestralen en met vloeibaar natrium koelen van een molybdeen targets gedurende een volledige productiecyclus onder omstandigheden die vergelijkbaar zijn met die van de toekomstige installatie.
SMART heeft alle papieren om in de nabije toekomst te concurreren met kernreactoren voor de productie van medische isotopen. En SMART is daarbij schoner – geen splijtstofafval – en goedkoper. Het Nederlandse kabinet is van plan juist dit kwartaal nog te beslissen over een financiële deelname in Pallas, een vertraagd en recent twee zo duur geworden kernreactorproject in het Noord-Hollandse Petten.
Het introductiedossier voor Ernst Kuipers, de nieuwe Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, waarin ook de Programmadirectie Medische Isotopen zich voorstelt, sorteert voor op een staatsdeelname in de Pallas kernreactor. Dit terwijl vanaf de eerste plannen voor Pallas, bijna twintig jaar geleden, gesteld werd dat de kernreactor privaat gefinancierd zou worden. In 2012, toen de Pallas al leek te stranden, leende de overheid €80 miljoen voor de voorbereiding van de reactor – opgelopen tot ~€200 miljoen nu – maar men bleef bij private financiering: de staat stopt geen geld in de bouw en exploitatie van Pallas, en de leningen worden terugbetaald. Laka’s stelling, dat isotopenproductie met kernreactoren achterhaald aan het raken is, is vervolgens tien jaar weggelachen. Koste wat het kost moest er in Petten een nieuwe kernreactor komen. Peter Wennink, ASML CEO, concludeerde in 2019, nadat hun Lighthouse versneller gedwongen werd naar België te verhuizen, dat er een “onvoorstelbare lobby” van de kernindustrie gaande is. “Daar konden we niks tegen doen. We liepen tegen een muur op”.
In de ministeriële introductiedossiers van 2017 konden we de Pallas-kernreactor niet terugvinden, maar in 2012 figureerde de kernreactor nog in het dossier van (toen) EZ. Een paar fragmenten:
Wat is de huidige situatie / problematiek? Het Rijk en provincie Noord-Holland investeren elk € 40 mln. in de vervanging van de Pettense reactor voor radio-isotopen (Pallas) die op termijn wordt terugverdiend.
en
Financieel plaatje? Kerncentrales leveren CO₂-vrije elektriciteit zonder subsidie.
Medische isotopen zijn onmisbaar bij de moderne gezondheidszorg. Omdat isotopen milieuvriendelijker, veiliger en goedkoper gemaakt kunnen worden met deeltjesversnellers, vindt Laka dat er in Petten géén nieuwe kernreactor gebouwd moet worden. Toch doet het Introductiedossier van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport vrezen dat het Rijk flink in de buidel zal gaan tasten. In het eerste kwartaal van dit jaar moet daarover een besluit genomen worden.
Voorjaar 2018 berichtte Laka dat, als Pallas na 2025 in bedrijf komt, een groot gedeelte van hun markt voor medische isotopen zal zijn overgenomen. Uit door Pallas aangeleverde cijfers constateerden we namelijk dat tot 98,8% van de nucleair geneeskundige interventies zal worden verricht zónder kernreactorisotopen. Toenmalig EZK Minister Wiebes bevestigde die cijfers. Pallas zal dan nooit kunnen concurreren met innovatieve deeltjesversnellers en de enorme investering (raming: €1,5 á 2 miljard) niet kunnen terugverdienen – hetgeen de laatste jaren ook bewezen is doordat private investeerders afhaakten.
In het Introductiedocument staat dat Pallas het meest gevorderde project in Europa is. Pallas is een project waar nog niet eens financiering voor is, en geen Kernenergiewetvergunning. Zowel de Franse Jules Horowitz-reactor als de Duitse FRM-II-reactor zijn allebei veel verder gevorderd en zijn allebei technisch in staat om medische isotopen te produceren. Bij bouwbegin was de productie van radioisotopen zelfs één van de ‘primary uses’ van de Jules Horowitz reactor. FRM II produceerde al lang therapeutische isotopen en komt naar verwachting begin dit jaar weer in bedrijf na bijna twee jaar stilgelegen te hebben na een ongeluk. Ook toenmalig staatssecretaris Keijzer moest in twee jaar geleden toegeven dat Pallas inderdaad niet ‘het meest vergevorderde project in Europa’ is om medische isotopen te produceren. Sinds die tijd ligt het project stil, maar nu krijgt Ernst Kuipers wel deze schone schijn opgelepeld.
Dus zonder kernreactor is de productie van medische isotopen
schoner en veiliger: geen splijtstoffen dus geen proliferatiegevaar en hoogradioactief langlevend afval;
wordt de leveringszekerheid vergroot: decentrale productie, kortere lijnen, bij uitval kan productie eenvoudig overgenomen worden in vergelijking met wereldwijd maar een paar productiereactoren;
goedkoper en wordt – door innovatie – ook nog steeds goedkoper. Dit in tegenstelling tot kernreactoren; de geschatte kosten van Pallas zijn nu al opgelopen tot 1,5 -2 miljard euro (de eerste planning was 200 miljoen, dat is dus al x10!).
De keus is eigenlijk best simpel: loonsverhoging voor handen aan het bed of meer dan een miljard weggooien in een onnodig, vervuilend en verlieslatend project.
In het nieuw regeerakkoord zijn geen afspraken gemaakt over financiering van een nieuw te bouwen kernreactor in de Pettense duinen. De organisatie achter de Pallas-kernreactor had al geen private investeerders kunnen aantrekken, en ondertussen waren de kosten van €600 miljoen naar 1,5 á 2 miljard gestegen. Aflopend jaar werd besloten dat het nieuwe kabinet dan maar financiering voor de kernreactor beschikbaar moest stellen. In juli werd uit stukken duidelijk dat dit in het regeerakkoord geregeld had moeten worden. Die duurde niet alleen aanzienlijk langer dan verwacht, het is ook niet gebeurd. Des te opmerkelijker, omdat de CEO van Pallas Gerrit Zalm is, en Johan Remkes, formateur en oud-CvdK van Noord Holland, was ook gestrikt door de kernenergielobby. Vooral CU is de laatste jaren kritisch over nut en noodzaak voor een nieuwe hoge flux reactor in de duinen, zeker in het licht van de zich snel ontwikkelende alternatieven. Het aanstaande kabinet heeft vast nog hoop op Europees geld uit het Corona-herstelfonds maar dat lijkt weinig kans van slagen te hebben. Aangezien er in het regeerakkoord geen financiering is geregeld, is Pallas, voor de tweede keer, van de baan.
