Deze week werden we opgeschrikt door berichten dat het historische nucleaire afval niet, zoals keer op keer aan omwonenden is toegezegd, wordt afgevoerd naar de COVRA in Borssele. Er zou geen geld voor zijn.

Medio jaren ’80 van de vorige eeuw besloot de overheid dat al het radioactieve afval veilig en goed bewaakt op 1 plaats in Nederland bewaard zou worden. In ieder geval voor de komende 100 jaar. Gehoopt werd dat tegen het verstrijken van die termijn een definitieve oplossing gevonden zou zijn voor het nucleaire afval. Waarvan het probleem vooral is dat sommige soorten afval tot in lengte van dagen (meer dan eeuwenlang) gevaarlijk blijft.

Kort voor die beslissing werden vaatjes met nucleair afval nog op een geheime plek in de oceaan gedumpt. De plek werd toch iets minder geheim en milieuorganisaties toonden aan dat de vaatjes waarin het afval was verpakt in het zoute water veel sneller vergingen dan was gepland. Met gevaar voor het zeemilieu ter plaatse. Dus dat deed Nederland niet meer.

Wel was er discussie over de mogelijkheid om het nucleaire afval in zoutkoepels ondergronds te bergen. Even googelen op “Gorleben en nucleair afval” en het wordt duidelijk dat ook aan die oplossing de nodige bezwaren kleven.

Kan het afval dan niet in Petten blijven? Volgens deskundige Turkenburg ligt het daar veilig.

Tja, wat is veilig? Zo lang er geen ramp gebeurt, kun je stellen dat het veilig is. Veiligheid wordt bepaald door een schatting van risico’s: kans x gevolg. Het hangt er maar van af of je dit optimistisch of kritisch wil beoordelen. Dat geldt ook voor de Tritium besmetting in de bodem van het bedrijventerrein waarop de huidige reactor is gevestigd. Het gevaarlijkste is opgeruimd en de rest moet “zijn tijd uitzitten”. De tritium besmetting zou niet gevaarlijk zijn zolang je er maar geen liter grondwater van zou drinken, zo vertelden deskundigen omwonenden tijdens een voorlichtingsavond. En wie doet dat nou? Deze besmetting kwam overigens niet uit de nu in het nieuws zijnde Waste Store Facilities (ook wel pluggenloods), maar zo wen je als omgeving wel aan dat soort risico’s. Toch?

Wat in ieder geval een feit is, is dat de pluggenloods een gebouw is uit de jaren ’70 van de vorige eeuw. Woningcorporaties berekenen bij gebouwen uit diezelfde tijd wat zinvoller is: slopen (bijna altijd) of renoveren. De HABOG van COVRA daarentegen, is veel jonger, namelijk van 2003. En is volgens de toen meest recente inzichten speciaal gebouwd voor het bergen van hoogradioactief afval. De HABOG kan bijvoorbeeld een vliegtuig inslag hebben. Iets wat na de Bijlmerramp en 9/11 veel minder onwaarschijnlijk is geworden. De pluggenloods kan zo’n ramp niet aan.

Wellicht is er nog een spaarcent over voor versterking of zelfs vernieuwing van het gebouw? Is het dan nog geen goede oplossing? Toch niet, want je houdt een geografische versnippering. De kracht van het overheidsbesluit lag er ook in dat al het afval op 1 plek bewaard zou worden. Wat op de lange duur natuurlijk veel efficiënter is in termen van logistiek en kosten. Onder druk van politiek en omgeving zullen er hopelijk toezeggingen gedaan worden ten aanzien van de beveiliging en veiligheid. Toezeggingen die wellicht nu wel zullen worden waargemaakt. Maar voor hoe lang? Als er enkele generaties over heen zijn gegaan, wie is zich dan nog steeds bewust van het gevaar van die onduidelijke pluk hoog- en ander radioactief afval in de duinen bij Petten? En is er dan nog steeds bereidheid om te investeren in het bewaken en onderhouden van deze bergplaats?

Als de rijksoverheid, die in de laatste KEW-vergunning toch echt een deadline heeft bepaald waarbinnen het historische afval uit Petten opgeruimd zou moeten zijn, toestaat dat dit toch in de duinen mag blijven, wat betekent dit dan voor het opruimen van de huidige kernreactor? Tot nu toe wordt keer op keer door de overheid toegezegd dat als Pallas er komt de oude reactor netjes opgeruimd zal worden. Maar wat zijn dergelijke toezeggingen nog waard?

Bovendien is de Nederlandse overheid geen eigenaar van de huidige reactor die, dat blijkt bij elke storing, aan het einde van zijn levensduur is. Er schijnen afspraken over te zijn en Nederland heeft het opruimen wettelijk vastgelegd. Maar hoe hard zijn die garanties als er (veel) geld in het spel is? En welk belang heeft de eigenaar van de reactor er bij dat de boel in Petten wordt opgeruimd als daar toch al radioactief afval ligt opgeslagen? Daar kan die oude kernreactor dan nog wel bij; laag beton erover en klaar.

Als de landelijke overheid en de gemeente, zoals zo vaak, meegaan met NRG en toestaan dat het radioactieve afval in de Pettemerduinen blijft liggen, ontstaat hier zomaar een nucleair kerkhof. Een kerkhof waarvan ook nog deels onduidelijk is wat er precies in het graf ligt. Notabene op grond van Staatsbosbeheer, grenzend aan het Zwanewater, omringd door Natura 2000 gebied en te midden van mensen die er wonen, werken en vakantie vieren. Met dank aan NRG en de politici die zo een stralende erfenis achtergelaten voor onze kinderen en kindskinderen.

Marja Raat,

Voorzitter Pettemerduinen Kernreactor Vrij!