LAKA, 12 januari 2022
Het introductiedossier voor Ernst Kuipers, de nieuwe Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, waarin ook de Programmadirectie Medische Isotopen zich voorstelt, sorteert voor op een staatsdeelname in de Pallas kernreactor. Dit terwijl vanaf de eerste plannen voor Pallas, bijna twintig jaar geleden, gesteld werd dat de kernreactor privaat gefinancierd zou worden. In 2012, toen de Pallas al leek te stranden, leende de overheid €80 miljoen voor de voorbereiding van de reactor – opgelopen tot ~€200 miljoen nu – maar men bleef bij private financiering: de staat stopt geen geld in de bouw en exploitatie van Pallas, en de leningen worden terugbetaald. Laka’s stelling, dat isotopenproductie met kernreactoren achterhaald aan het raken is, is vervolgens tien jaar weggelachen. Koste wat het kost moest er in Petten een nieuwe kernreactor komen. Peter Wennink, ASML CEO, concludeerde in 2019, nadat hun Lighthouse versneller gedwongen werd naar België te verhuizen, dat er een “onvoorstelbare lobby” van de kernindustrie gaande is. “Daar konden we niks tegen doen. We liepen tegen een muur op”.
In de ministeriële introductiedossiers van 2017 konden we de Pallas-kernreactor niet terugvinden, maar in 2012 figureerde de kernreactor nog in het dossier van (toen) EZ. Een paar fragmenten:
Wat is de huidige situatie / problematiek?
Het Rijk en provincie Noord-Holland investeren elk € 40 mln. in de vervanging van de Pettense reactor voor radio-isotopen (Pallas) die op termijn wordt terugverdiend.
en
Financieel plaatje?
Kerncentrales leveren CO₂-vrije elektriciteit zonder subsidie.
Medische isotopen zijn onmisbaar bij de moderne gezondheidszorg. Omdat isotopen milieuvriendelijker, veiliger en goedkoper gemaakt kunnen worden met deeltjesversnellers, vindt Laka dat er in Petten géén nieuwe kernreactor gebouwd moet worden. Toch doet het Introductiedossier van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport vrezen dat het Rijk flink in de buidel zal gaan tasten. In het eerste kwartaal van dit jaar moet daarover een besluit genomen worden.
Voorjaar 2018 berichtte Laka dat, als Pallas na 2025 in bedrijf komt, een groot gedeelte van hun markt voor medische isotopen zal zijn overgenomen. Uit door Pallas aangeleverde cijfers constateerden we namelijk dat tot 98,8% van de nucleair geneeskundige interventies zal worden verricht zónder kernreactorisotopen. Toenmalig EZK Minister Wiebes bevestigde die cijfers. Pallas zal dan nooit kunnen concurreren met innovatieve deeltjesversnellers en de enorme investering (raming: €1,5 á 2 miljard) niet kunnen terugverdienen – hetgeen de laatste jaren ook bewezen is doordat private investeerders afhaakten.
In het Introductiedocument staat dat Pallas het meest gevorderde project in Europa is. Pallas is een project waar nog niet eens financiering voor is, en geen Kernenergiewetvergunning. Zowel de Franse Jules Horowitz-reactor als de Duitse FRM-II-reactor zijn allebei veel verder gevorderd en zijn allebei technisch in staat om medische isotopen te produceren. Bij bouwbegin was de productie van radioisotopen zelfs één van de ‘primary uses’ van de Jules Horowitz reactor. FRM II produceerde al lang therapeutische isotopen en komt naar verwachting begin dit jaar weer in bedrijf na bijna twee jaar stilgelegen te hebben na een ongeluk. Ook toenmalig staatssecretaris Keijzer moest in twee jaar geleden toegeven dat Pallas inderdaad niet ‘het meest vergevorderde project in Europa’ is om medische isotopen te produceren. Sinds die tijd ligt het project stil, maar nu krijgt Ernst Kuipers wel deze schone schijn opgelepeld.
Dus zonder kernreactor is de productie van medische isotopen
- schoner en veiliger: geen splijtstoffen dus geen proliferatiegevaar en hoogradioactief langlevend afval;
- wordt de leveringszekerheid vergroot: decentrale productie, kortere lijnen, bij uitval kan productie eenvoudig overgenomen worden in vergelijking met wereldwijd maar een paar productiereactoren;
- goedkoper en wordt – door innovatie – ook nog steeds goedkoper. Dit in tegenstelling tot kernreactoren; de geschatte kosten van Pallas zijn nu al opgelopen tot 1,5 -2 miljard euro (de eerste planning was 200 miljoen, dat is dus al x10!).
De keus is eigenlijk best simpel: loonsverhoging voor handen aan het bed of meer dan een miljard weggooien in een onnodig, vervuilend en verlieslatend project.