Albert Wegman, Voorzitter Pettemerduinen Kernreactor Vrij, 18 augustus 2021

Demissionair minister-president Rutte is van mening, in een reactie op het klimaatrapport van de IPCC afgelopen week, dat Nederland, net als bij de olympische spelen, voorop moet lopen op het klimaatdossier. Zoals we weten is het beschamende Haagse retoriek voor de bühne. Nederland is internationaal op klimaatgebied een middenmoter (Climate Change Performance Index 2021) en is bungelt onderaan in de Europese ranglijsten.

Met radioactief kernafval is de prestatie eveneens onder de maat. De Europese commissie heeft eind juli 2021 de Nederlandse regering een “met redenen omkleed advies” gestuurd in verband met de gebrekkige nationale omgang met kernafval. De Commissie betwijfelt of ‘Nederland aantoont dat het redelijke stappen heeft gezet ter vervulling van haar ethische plicht ervoor te zorgen dat de toekomstige generaties geen onnodige last ondervinden van de verbruikte splijtstof en het radioactieve afval’.

Sinds 1961 ligt in de duinen bij Petten radioactief afval in de grond opgeslagen. De Pettemerduinen zijn een Natura 2000 gebied. Open duinen worden afgewisseld met dichte bossen en natte vlakten en heidevelden. In 1984 is besloten al het radioactief afval bij de COVRA in Vlissingen op te slaan. Veel vaten zijn kapot en lekken. Dat is geen nieuwe informatie, dat is sinds 1996 bekend. Toch maakte de Nuclear Research Group (NRG) pas in 2012 een plan van aanpak en in de vergunning staat dat alles eind 2016 afgevoerd moet zijn. Dat lukte niet en sindsdien worden steeds nieuwe data genoemd en vervolgens niet gerealiseerd.   De NRG heeft ondertussen 360 miljoen aan subsidies ontvangen om het afval op te ruimen, maar het is nog steeds niet afgevoerd. Aan het begin van deze kabinetsperiode werd nog eenmalig een bedrag van 117 miljoen ter beschikking gesteld voor een periode tot en met 2022. Dat geld bleek in het voorjaar 2021 alweer op te zijn en er werd dit jaar wederom 25 miljoen beschikbaar gesteld. Blijkbaar blijven we slecht management belonen.

Het afval is afkomstig van de Hoge Flux Reactor (HFR) die gebruikt wordt bij de productie van nucleaire isotopen. De HFR is hoogbejaard en moet worden vervangen. Daarvoor is door de eigenaar van de HFR, de NRG in 2004 de stichting Pallas opgericht. Pallas is verantwoordelijk voor het ontwerp en bouw van de nieuwe reactor en het aantrekken van private financiers.   

In december 2020 liet de verantwoordelijk minister van Ark voor Medische zorg weten dat de gewenste private financiering geen optie is.  Financiers haakten af omdat de risico’s hoog zijn en toekomstig rendement onzeker.   Een van de risico’s, waar toekomstige investeerders tegen aan lopen is het radioactief afval.

Om mogelijke investeerders tegemoet te komen is door het management onder voorzitterschap van oud-minister Zalm een plan gemaakt. De gedachte is de kernafvalbeheerder COVRA een dependance in de Pettemerduinen te laten openen. Dat blijkt uit stukken die na een WOB-verzoek van LAKA zijn vrijgegeven. Op deze wijze verdwijnt het financiële risico samenhangend met het nucleaire afval. Vanuit de optiek van NRG een slimme zet om het bordje schoon te vegen. Maar het betekent dat het afval blijft waar het nu is: in de Pettemerduinen.

Een nieuwe Pallas centrale is vooralsnog een droom gebleken. De bouwkosten daarvan zijn in de afgelopen jaren gestegen van zeshonderd miljoen naar twee miljard euro en er geen financier die zich daaraan wil committeren.  Enig realisme zou het nieuwe management van NRG sieren en het maatschappelijk appel is om het probleem van het historische nucleaire afval nu eens en voor altijd op te lossen door het af te voeren naar de COVRA. Natuurgebieden zijn immers niet bestemd voor de opslag van radioactief afval.

Albert Wegman

Voorzitter Pettemerduinen kernreactor vrij